Uzaya gönderilen binlerce uydu, yörüngede birikmeye devam ederken gökyüzünde ciddi bir tehlike büyüyor. SpaceX’in Starlink projesi kapsamında fırlatılan uydular artık neredeyse her gün atmosfere geri dönüyor. Smithsonian Astrofizik Gözlemevi’nden Dr. Jonathan McDowell, her gün bir ya da iki Starlink uydusunun dünyaya düştüğünü söylüyor.
Starlink Uydularının Ömrü Kısa Sürüyor
Uzmanlara göre bu sayı önümüzdeki yıllarda daha da artacak. Alçak dünya yörüngesinin hızla dolması, uzay çöplerinin çevresel bir krize dönüşebileceğini gösteriyor. SpaceX, 2019’dan bu yana internet bağlantısı sağlamak için binlerce Starlink uydusunu yörüngeye yerleştirdi. Şirketin 2025 yılı içinde yaptığı yeni fırlatmalarla toplam sayı 8 bini geçti. Ancak bu uyduların ortalama kullanım süresi yalnızca beş yıl. Süre dolduğunda uydular kontrollü biçimde atmosfere yönlendiriliyor. Yeryüzüne yaklaşırken yanmaları bekleniyor fakat bu süreçte ortaya çıkan metal kalıntılar atmosferde yeni riskler oluşturuyor.
Yanan uyduların açığa çıkardığı alüminyum ve diğer metallerin üst atmosfer tabakasına karıştığı tahmin ediliyor. Uzmanlara göre bu maddeler ozon tabakasını zayıflatabilir. Dr. McDowell, “Bazı araştırmalar bunun önemsiz olduğunu söylerken bazıları üst atmosferin zarar gördüğünü öne sürüyor” açıklamasında bulundu.
ABD Federal Havacılık İdaresi’nin yayımladığı 2023 raporuna göre 2035 yılına kadar her yıl 28 bin Starlink parçasının atmosferden sağ çıkması bekleniyor. Bu tahmin, dünya üzerinde bir kişinin uzay enkazı nedeniyle yaşamını yitirme olasılığını yıllık yüzde 61’e çıkarıyor. Bir zamanlar ihtimal dışı görülen bu risk, artık ciddi biçimde tartışılıyor.
McDowell, dünya yörüngesinde artan uydu sayısının zincirleme çarpışma tehlikesini artırdığını belirtiyor. Bu senaryo bilim çevrelerinde “Kessler sendromu” olarak adlandırılıyor. Birkaç uydunun çarpışması sonucu oluşan parçalar yeni çarpışmalara yol açarak uzayı uzun yıllar kullanılmaz hâle getirebilir. SpaceX uydularının alçak irtifada bulunması bu riskin etkisini azaltsa da diğer şirketlerin daha yüksek yörüngelere çıkması tehlikeyi büyütüyor.
Uzmanlar, artan güneş aktivitesinin de uyduların yörüngeden sapmasına neden olabileceğini söylüyor. Güneş fırtınaları sırasında atmosfer genişliyor, bu da alçak yörüngedeki uyduların sürtünmesini artırıyor. Geçmiş dönemlerde güneş maksimumu yaşandığında onlarca Starlink uydusunun kısa sürede düştüğü kaydedildi.
İnsanlık, iletişim çağının yeni bir sınavıyla karşı karşıya. Uzaydan gelen internet bağlantısı artık sadece teknolojik bir yenilik değil, aynı zamanda çevresel bir sorun hâline geliyor. Bilim insanları kontrolsüz uydu fırlatmalarının yeryüzüne ve atmosfere kalıcı zararlar bırakabileceğini vurguluyor.
