İnsanlığın devasa mühendislik projeleri arasında Çin’in Üç Boğaz Barajı, boyutuyla öne çıkıyor. Dünyanın en büyük hidroelektrik santrali olan bu yapı, Hubei eyaletinde Yangtze Nehri’nin üzerinde yer alıyor. İki kilometreden uzun ve 180 metreden yüksek olan baraj, yüzlerce kilometre uzunluğunda devasa bir su rezervuarı oluşturuyor. Bu dev baraj, yalnızca fiziksel ölçekleriyle değil çevre üzerindeki derin etkisiyle de dikkat çekiyor.
Üç Boğaz Barajı Dünya’nın Dönüşünü Ölçülebilir Şekilde Yavaşlattı
Baraj tam kapasiteye ulaştığında yaklaşık 39 milyar metreküp suyu tutabiliyor. Bu devasa kütlenin yer değiştirmesi, Dünya’nın ağırlık dağılımını değiştiriyor. Fizikte açısal momentumun korunumu yasası, bu durumun etkisini açıklıyor. Bir patencinin kollarını açtığında yavaşlaması, kapattığında hızlanmasıyla aynı prensip burada da geçerli oluyor. NASA’ya bağlı Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Dr. Benjamin Fong Chao, barajın gezegenin dönüşünü 0,06 mikrosaniye yavaşlattığını hesapladı. Bu fark insan yaşamında hissedilmese de bilimsel cihazlarla ölçülebiliyor.
Barajın etkisi ilgi çekici olsa da doğal süreçlerle karşılaştırıldığında oldukça küçük kalıyor. Büyük depremler yer kabuğundaki kütleyi kaydırarak gezegenin dönüşünü benzer hatta daha yüksek seviyelerde değiştirebiliyor. Kutup bölgelerindeki buzulların erimesi ve yeniden donması da sürekli olarak Dünya’nın kütle dağılımını değiştiriyor. Okyanus akıntıları ve gelgitler, dönüş hızını barajdan binlerce kat daha fazla etkiliyor. Üstelik Ay’ın kütle çekimi her yüzyılda günü yaklaşık iki milisaniye uzatıyor.
Gündelik yaşamda 0,06 mikrosaniyelik farkın hiçbir etkisi yok. İnsanlar daha uzun günler yaşamıyor, saatler veya takvimler değişmiyor. Ancak bilim insanları için bu tür ayrıntılar büyük önem taşıyor. Uyduların yörüngeleri ve uzay araçlarının hesaplamaları Dünya’nın dönüş hızına göre ayarlanıyor. Küçük değişimler hesaba katılmazsa uzun vadede büyük sapmalar oluşabiliyor. Bu nedenle araştırmacılar, barajlar, buzullar, depremler ve diğer doğa olaylarının gezegenin dönüşüne etkisini sürekli olarak ölçüyor.
Üç Boğaz Barajı, insan eliyle yapılan bir mühendislik harikasının sadece çevreyi değil gezegenin dengesini de değiştirebildiğini hatırlatıyor. Dünya’nın dönüşü bir saat gibi kusursuz işlemiyor. İnsanların doğaya müdahalesi, gezegenin ritmini küçük de olsa yeniden şekillendiriyor.
