Yapay zekâ teknolojilerinin büyümesiyle birlikte dünyanın dört bir yanında yeni veri merkezleri kuruluyor. Ancak bu yatırımlar, çevresel etkiler ve yerel halkın yeterince bilgilendirilmemesi nedeniyle giderek daha fazla tepki topluyor.
Hükûmetlerin Sorumluluğu Gündemdeki Yerini Koruyor
Barselona’da düzenlenen Mozilla Festivali’nde konuşan uzmanlar, veri merkezi yatırımlarının yalnızca teknoloji şirketlerinin değil, aynı zamanda hükûmetlerin de sorumluluğunda olduğunu vurguladı. Mozilla Kıdemli Üyesi Paz Peña, büyük şirketlerin çevresel etkilerinin denetlenmesinin devletlerin görevi olduğunu söyledi. Peña, Şili’nin Santiago kentinde yaşanan bir Google veri merkezi davasında mahkemenin, hükûmetin yerel halka su kullanımıyla ilgili bilgi vermesi gerektiğine karar verdiğini hatırlattı.
Peña, hükûmetin projeyle ilgili bilgileri ticari sır olarak gizlemeye çalıştığını ancak mahkemenin bu yaklaşımı reddettiğini belirtti. Bu karar, teknoloji devlerinin yanı sıra devletlerin de hesap verebilir olması gerektiğini yeniden gündeme getirdi.
Lighthouse Reports editörü Tessa Pang, teknoloji sektörünün giderek artan enerji talebine rağmen kamuoyunda tüketici suçlaması eğiliminin başladığını ifade etti. Pang’a göre teknoloji ürünleri kullanan kişilere “madem bu hizmetleri kullanıyorsun, veri merkezlerine neden karşısın?” şeklinde bir yaklaşım benimsenmeye başlandı.
Peña ise bu durumun kullanıcılar açısından rahatsız edici olduğunu belirtti. Kendi kullandığı hizmetleri eleştiren bireylerin suçluluk duygusuna itildiğini, oysa sorumluluğun asıl olarak şirketler ve hükûmetlerde olduğunu söyledi.
Peña, veri merkezlerinin artık enerji şirketlerinin en büyük müşterileri hâline geldiğini söyledi. Enerji dönüşümünün büyük teknoloji şirketlerinin çıkarları doğrultusunda şekillenmesinin riskli olduğunu dile getirdi. Bu durumun uzun vadede hem çevresel hem de ekonomik sorunlara yol açabileceğini savundu.
Gazeteci Pablo Jiménez Arandia, küçük kasabalarda görev yapan belediye başkanlarının büyük teknoloji şirketlerinin milyarlarca dolarlık yatırım teklifleri karşısında zor durumda kaldığını ifade etti. “Google veya AWS size yüzlerce kişilik istihdam vadeden bir proje sunduğunda buna ‘hayır’ diyebilir misiniz?” sorusunu yöneltti. Arandia, büyük teknoloji şirketlerinin güçlü lobi faaliyetleri ve halkla ilişkiler çalışmaları yürüttüğünü, bunun yerel yönetimlerin karar alma süreçlerini zorlaştırdığını söyledi.
Peña, veri merkezlerinin yasaklanmasının çözüm olmadığını, önemli olanın yerel halkın sürece dâhil edilmesi ve karar mekanizmalarının şeffaf olması olduğunu vurguladı. Arandia ise günümüz yapay zekâ modellerinin belirli bir elit grubun çıkarlarını yansıttığını belirterek daha adil ve sürdürülebilir sistemler kurulabileceğini dile getirdi.
